Foreks – 2025 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı yayımlandı.

Cumhurbaşkanlığı tarafından hazırlanan “2025 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programının Onaylanması Hakkında Karar” Resmi Gazete’nin tekrarlanmış sayısında yayımlandı.

Programa nazaran, sürdürülebilir ve istikrarlı bir büyüme kompozisyonunun tesisini önceliklendiren yaklaşımın devamıyla 2025 yılında Türkiye iktisadının yüzde 4,0 oranında talep istikametli enflasyonist baskı oluşturmayacak bir kompozsiyonda büyümesi öngörülüyor. İktisadın istikrarlı ve sağlıklı yapısı korunarak güçlü, kapsayıcı ve istihdamı destekleyen büyümenin sağlanması hedefiyle makroekonomik istikrarları gözeten uygulamalara devam edilerek para, maliye ve gelirler siyasetlerinin tam uyum içerisinde yürütülmesi hedefleniyor.

Programda şöyle devam edildi:

“Ayrıca, kamu yatırımlarının verimli bölümlerde ağırlaştırılması, sanayi ve hizmetler kesiminde katma pahası yüksek üretimin teşvik edilmesi, güç bağımlılığını azaltacak siyasetler ve yenilenebilir güç kaynaklarının geliştirilmesi öncelikli gayeler ortasında bulunmaktadır. Dijital dönüşüm ve yeşil iktisat alanındaki gelişmeleri dikkate alarak bu alanlardaki yatırımların artırılmasıyla global rekabet gücünün yükseltilmesi ve çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması hedeflenmektedir.

İç ve dış talebin dengelendiği büyüme kompozisyonunun devamıyla istihdamın ve özel kesim yatırımlarının artırılması önceliklendirilmektedir. Bu gelişmelerle birlikte, 2025 yılında sanayi bölümünün ekonomik büyümeye kıymetli katkı vermesi sağlanacaktır. Ayrıyeten, iktisadi ve toplumsal faaliyetlerin canlılığını sürdürmesi ve turizm bölümünün katkısıyla hizmetler dalı GSYH büyümesini desteklemeye devam edecektir. Bu devirde tarım dalının de GSYH büyümesine uzun devir ortalamalarıyla emsal halde katkı vermesi beklenmektedir.”

Programda, 2024 yılı Haziran ayı prestijiyle başlayan dezenflasyon sürecinin sürdürülmesiyle tüketici fiyatları yıllık artış suratının 2025 yılı sonunda yüzde 17,5 olarak gerçekleşmesinin hedeflendiğine işaret edildi.

-İstihdam-

2025 yılında, öngörülen büyüme oranı çerçevesinde istihdamın bir evvelki yıla nazaran 532 bin kişi artması bekleniyor. İşgücüne katılma oranının 0,5 puan artarak 2025 yılında yüzde 55,0 düzeyine ulaşacağı öngörülüyor.

Yıl genelinde işgücüne iştirak ve nüfus artışı tesirlerinin istihdam artışına baskın gelmesiyle işsizlik oranının yüzde 9,6 seviyesinde gerçekleşeceği varsayım ediliyor.

2025 yılında bir evvelki yıla nazaran özel ve kamu kısmı tüketim harcamalarında sırasıyla yüzde 3,4 İle yüzde 2,3 oranlarında gerçek artış olması bekleniyor. Bu periyotta özel kesim sabit sermaye yatırımlarının yüzde 3,5, kamu kesiti sabit sermaye yatırımlarının ise yüzde 3,7 oranında gerçek olarak artacağı varsayım ediliyor. Böylelikle, toplam sabit sermaye yatırım harcamalarının gerçek olarak yüzde 3,5 artması öngörülüyor.

2025 yılı GSYH büyümesine; özel tüketim harcamalarının 2,6 puan, özel kesim sabit sermaye yatırım harcamalarının ise 0,8 puan katkı yapması bekleniyor. Bu devirde, kamu kısmı sabit sermaye yatırım harcamalarının büyümeye katkısının 0,1 puan olması öngörülüyor. GSYH büyümesine net mal ve hizmet ihracatı katkısının ise 0,2 puan olacağı iddia ediliyor.

Kamu harcanabilir gelirinin GSYH’ya oranının 2025 yılında 0,1 puan artarak yüzde 11,1 olarak gerçekleşeceği öngörülmektedir. Bu devirde, kamu tasarruflarının ulusal gelire oran olarak yüzde 1,0 düzeyinde, kamu yatırımlarının ise yüzde 3,2 düzeyinde olması bekleniyor.

Programda şu bilgiler verildi:

“2025 yılında özel tasarrufların GSYH’ya oranının bir evvelki yıla nazaran 0,2 puan artarak yüzde 26,8, özel yatırım harcamalarının ise 1,7 puan artarak yüzde 26,6 olması beklenmektedir. Bunun sonucunda özel kesim tasarruf-yatırım farkının GSYH’ya oranının yüzde 0,3 düzeyinde gerçekleşmesi öngörülmektedir. 2025 yılında toplam yurt içi tasarrufların GSYH’ya oranının bu gelişmeler sonucunda yüzde 27,8, toplam tasarruf-yatırım farkının GSYH’ya oranının ise yüzde negatif 2,0 olması beklenmektedir.”

-Ödemeler Dengesi-

Programa nazaran, gezenflayon süreci kapsamında 2024 yılı içerisinde iç talebin zayıflaması sonrasında ithalat düzeyi gerilerken, buna ek olarak global ölçekte ticaret hacminde yükseliş eğilimi ve dış talepteki kısmî toparlanma sonrasında ihracatta ölçülü artış gerçekleşti. Hizmetler istikrarı fazlası seyahat gelirlerindeki artışın devam etmesi sonucunda artışını sonlu seviyede devam ettirdi. Tüm bu gelişmeler sonucunda cari süreçler istikrarında değerli bir toparlanma eğilimi yaşandı. Emtia fiyatlarındaki dalgalı seyre karşın güç ithalatı yıl genelinde yatay bir seyir izlemiş, altın ithalatında ise geçen yılkı tarihi yüksek düzeylere nazaran düşüş eğilimi yaşandı.

Programda şöyle devam edildi:

“Yılın kalan aylarında jeopolitik tansiyonlar sonrasında emtia fiyatlarında dalgalanma ile iç talep gerçekleşmeleri cari süreçler açığında belirleyici olacaktır. Global ekonomik görünüme ait projeksiyonlara bakıldığında, önümüzdeki devirde ise dış talep şartlarının ihracat artışımızı destekleyecek biçimde gerçekleşeceği beklenmektedir. Ayrıyeten ikiz dönüşüm kapsamında atılacak adımlar ile hizmet ticareti potansiyelinin aktif kullanımı sonrasında mal ve hizmet ihracatı daha üst düzeylere çıkarılacaktır.

2025 yılında, ihracattaki artış eğiliminin devam etmesine karşın ekonomik aktivitenin hızlanması sonucunda ithalatta da üst istikametli bir eğilim beklenmektedir. Bu kapsamda, dış ticaret açığının yükselmesi sonucunda 2025 yılında cari süreçler açığının bir ölçü artacağı, sonraki yıllarında ise kademeli bir formda azalarak sürdürülebilir düzeylerde gerçekleşeceği öngörülmektedir. Sürdürülebilir cari istikrarın temini için makroekonomik amaçlara ahenk gözetilerek ithalat bağımlılığın azaltılmasına yönelik uygulamalar hayata geçirilmeye devam edilecektir.

2025 yılında ihracatın (fob) yüzde 5,9 oranında artarak 279,6 milyar dolara, ithalatın (cif) ise yüzde 7,0 oranında artarak 369,0 milyar dolara ulaşması ve böylelikle dış ticaret açığının 89,4 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmesi öngörülmektedir.

Bu periyotta ihracat ve ithalat fiyatlarının sırasıyla yüzde 1,2 ve yüzde 1,5 oranlarında artması beklenirken gerçek ihracatın ve ithalatın ise sırasıyla yüzde 4,6 ve yüzde 5,3 artacağı iddia edilmektedir.

2025 yılında seyahat gelirlerinin 56,1 milyar dolar düzeyine yükselmesi, hizmetler istikrarının ise 55,3 milyar dolar fazla vermesi varsayım edilmektedir. Birincil gelir istikrarında 11,9 milyar dolar açık öngörülürken, ikincil gelir istikrarında 0,9 milyar dolar fazla beklenmektedir.

Söz konusu varsayımlar altında cari süreçler açığının 2025 yılında 28,6 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmesi, böylelikle cari süreçler açığının GSYH’ya oranının ise yüzde 2,0 olması öngörülmektedir.”